Instytucja świadka koronnego została uregulowana w art. 2 ustawy o świadku koronnym z dnia 25 czerwca 1997 r., zgodnie z którym jest nim podejrzany, który został dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka na zasadach i w trybie określonych ustawą.
Zasadniczym celem istnienia instytucji świadka koronnego jest zwiększenie wykrywalności przestępstw poprzez stworzenie możliwości pozyskania nowych istotnych dowodów. Przełamanie przestępczej solidarności przyczynia się do ujawnienia innych czynów zabronionych popełnionych w zorganizowanej grupie lub w związku przestępczym, a także przestępstw zawartych w art. 1 u.ś.k. m.in. łapownictwa, przekupstwa, płatnej protekcji, nadużycia funkcji przez funkcjonariusza państwowego, kupowania głosów wyborczych.
Przesłanki do uzyskania statusu świadka koronnego
Status świadka koronnego może zostać uzyskany, w przypadku gdy:
1. do chwili wniesienia aktu oskarżenia do sądu, podejrzany w swoich wyjaśnieniach:
a. przekazał organowi prowadzącemu postępowanie informacje, które mogą przyczynić się do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im,
b. ujawnił majątek swój oraz znany mu majątek pozostałych sprawców przestępstwa,
2. podejrzany zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań dotyczących osób uczestniczących w przestępstwie oraz pozostałych okoliczności, o których mowa powyżej.
Dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego może również zostać uzależnione od zobowiązania się podejrzanego do zwrotu korzyści majątkowej odniesionej z przestępstwa oraz naprawienia szkody.
Czy każdy może zostać świadkiem koronnym?
Nie. Świadkiem koronnym nie może zostać podejrzany, który w związku z udziałem w przestępstwie:
1. usiłował popełnić albo popełnił zbrodnię zabójstwa lub współdziałał w popełnieniu takiej zbrodni;
2. nakłaniał inną osobę do popełnienia czynu zabronionego określonego w katalogu przestępstw zawartym w art. 1u.ś.k, w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego;
3. kierował zorganizowaną grupą albo związkiem mającymi na celu popełnienie przestępstwa,
Uzyskanie statusu świadka koronnego
Postanowienie w przedmiocie dopuszczenia dowodu z zeznań świadka koronnego wydaje sąd okręgowy właściwy dla miejsca prowadzenia postępowania przygotowawczego na wniosek prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie, złożony po uzyskaniu uprzedniej zgody Prokuratora Generalnego. Przed wydaniem postanowienia sąd przesłuchuje podejrzanego.
W przypadku uzyskania statusu świadka koronnego, jego sprawa zostaje wyłączona do odrębnego postępowania. Prokurator wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie przeciwko tym sprawcom, których udział w przestępstwie świadek koronny ujawnił oraz przeciwko którym zeznawał.
Jakie korzyści można osiągnąć z bycia świadkiem koronnym?
Świadek koronny nie podlega karze za przestępstwa, w których uczestniczył i które ujawnił. Dodatkowo, celem zapewnienia bezpieczeństwa świadkowi oraz jego osobom najbliższym, w razie zagrożenia życia lub zdrowia mogą oni zostać objęci ochroną osobistą, uzyskać pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu lub zatrudnienia, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach mogą zostać im wydane nowe dokumenty umożliwiające używanie innych niż własne danych osobowych, w tym uprawniające do przekroczenia granicy państwowej.
Czy można utracić status świadka koronnego?
Świadek koronny może utracić swój status w przypadku, gdy w toku postępowania:
1. zeznał nieprawdę lub zataił prawdę co do istotnych okoliczności sprawy albo odmówił zeznań przed sądem;
2. popełnił nowe przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
3. zataił majątek swój oraz znany mu majątek pozostałych sprawców przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.
Artykuł 60 § 3 Kodeksu karnego wprowadza instytucję tzw. małego świadka koronnego. Przepis ten przewiduje możliwość zastosowania przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia, a nawet warunkowego zawieszenia wykonania kary w stosunku do sprawcy współdziałającego z co najmniej dwiema osobami. Warunkiem zastosowania ww. przepisu jest ujawnienie przez sprawcę informacji dotyczących osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz innych istotnych okoliczności jego popełnienia, które, według jego wiedzy, nie były dotychczas znane organom ścigania.
Status świadka koronnego - jak może pomóc prawnik?
Decydując się na współpracę z organami ścigania celem uzyskania statusu świadka koronnego warto zasięgnąć opinii prawnika takiego jak adwokat Rybnik, który oceni realną możliwość uzyskania tego statusu oraz przeprowadzi podejrzanego przez całe postępowanie. Każda osoba decydująca się na współpracę z organami ścigania na etapie postępowania przygotowawczego, jak również po uzyskaniu statusu świadka koronnego, powinna być reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który będzie strzec poszanowania i przestrzegania wszelkich praw przysługujących świadkowi koronnemu.
Materiał Partnera - Adwokat Rybnik