Na wysokość wypłaty pojawiającej się co na naszym koncie wpływa wiele czynników. Dlatego, nawet jeśli mamy ustaloną stałą kwotę wynagrodzenia, co jakiś czas możemy uzyskać pensję w nieco innej kwocie. W pierwszym odruchu chcemy zwykle zgłosić nieprawidłowość do księgowości, zanim jednak to zrobimy, warto byśmy przyjrzeli się dokładnie paskowi wynagrodzeń. Może się okazać, że jest na nim zapisane wszystko, czego chcemy się dowiedzieć.
Czym właściwie jest pasek wynagrodzeń?
Pod tą nazwą kryje się indywidualny wyciąg z listy płac. Dokument ten wydawany jest pracownikom przez dział kadr. Choć jego przekazywanie nie jest obowiązkowe i nie wspomina o nim kodeks pracy, to jednak wielu pracodawców decyduje się na taką praktykę - głównie dlatego, że znacznie ułatwia ona komunikację między kadrami a pracownikami.
Dotyczy to zwłaszcza zakładów pracy, w których występują różne zmienne mające wpływ na wysokość ostatecznej wypłaty: dodatki za pracę w godzinach nocnych, weekendy, godziny nadliczbowe, za pracę zmianową, dodatki stażowe czy funkcyjne. Jeśli dodamy do tego możliwość uzyskiwania premii czy nagród finansowych, otrzymujemy wiele elementów, które mogą zmienić kwotę pensji każdego miesiąca.
Pasek wynagrodzeń zbiera informacje o nich wszystkich, wymieniając każdy ze składników wynagrodzenia i pokazując jasno, w jaki sposób została naliczona wypłata.
Jakie dane znajdziemy na paskach płac?
Nie ma jednego wzoru pasków wynagrodzeń, ale podstawowa wersja takiego dokumentu zawiera zwykle:
- dane pracownika,
- rozliczenie czasu pracy,
- rozliczenie wynagrodzeń,
- rozliczenie dochodów i wynagrodzeń ZUS.
Najłatwiej rozszyfrować część dotyczącą rozliczenia czasu pracy. Znajduje się tam nominalna ilość dni pracy albo norma, czyli pełna ilość godzin do przepracowania w danym miesiącu, oraz liczba godzin faktycznie przepracowanych, w tym nadgodzin. To w tej części znajdziemy również dane na temat urlopów wykorzystanych i do wykorzystania.
Część rozliczająca wynagrodzenie zawiera kwotę wynagrodzenia zasadniczego brutto, informacje o wszelkich dodatkach: uzyskanej premii i nagrodach, ale również potrąceniach, jak choćby za karty sportowe, dodatkowo płatne ubezpieczenie prywatne, czy choćby... kary albo potrącenia alimentacyjne lub na rzecz zajęć komorniczych. Ostatnia pozycją będzie kwota netto do wypłaty, czyli ostateczna kwota przelewu, jaką otrzymamy na konto. Wyliczona jest przez odjęcie od kwoty wynagrodzenia brutto składek ZUS, składki na ubezpieczenie, zaliczki na podatek dochodowy i potrąceń.
Z części rozliczającej dochody i wynagrodzenie ZUS dowiemy się z niej m.in., ile wynosi pobrana składka emerytalna (czyli ile odłożyliśmy w tym miesiącu na emeryturę), ile składki zdrowotnej odliczono od podatku, jakie były nasze koszty uzyskania przychodu, ile wyniósł podatek dochodowy - ile daniny zapłaciliśmy bezpośrednio państwu.
Kwoty potrącane z wypłaty na ubezpieczenia społeczne są z góry określone i stanowią procent podstawy naszego wynagrodzenia:
- 9,76% wynagrodzenia brutto przeznacza się na ubezpieczenie emerytalne,
- 1,50% wynagrodzenia brutto przeznaczane jest na ubezpieczenie rentowe,
- 2,45% wynagrodzenia brutto to składka na ubezpieczenie chorobowe.
Z kolei kwota odliczona na ubezpieczenie zdrowotne składa się z dwóch części:
- 9% wynagrodzenia pomniejszonego o kwotę wymienionych powyżej ubezpieczeń społecznych (jest to część odejmowana od wynagrodzenia brutto pracownika),
- 7,75 % od obliczonego podatku, kwota ta pomniejsza zaliczkę na podatek.
Dlaczego warto dostawać pasek płac
Nawet jeśli w naszym zakładzie pracy nie ma zwyczaju wydawania pasków wynagrodzenia, warto o taki poprosić. Kadry mają obowiązek udzielić takich informacji pracownikowi na jego żądanie. Jeśli nie w formie typowego paska, to w formie zestawienia lub dokumentów wpływających na wysokość wynagrodzenia, takich jak np. karta wynagrodzenia i świadczeń, karta ewidencji czasu pracy, lista obecności, a także regulaminu wynagradzania (choć ten powinien być przedstawiony najpóźniej na etapie podpisywania umowy z pracodawcą).
Przeglądanie co miesiąc paska pozwoli nam nie tylko zachować kontrolę nad uzyskiwanymi dochodami czy wyłapywać wszelkie nieprawidłowości, ale również poznać dokładnie warunki zatrudnienia na danym typie umowy - dowiedzieć się, jakie koszty każdego miesiąca ponosi pracodawca za to, że nas zatrudnia, i ile ze swoich pieniędzy oddajemy na podatki. W perspektywie rocznej te kwoty potrafią robić wrażenie i mogą skłonić nas do pewnych zmian, np. przejścia na inną formę opodatkowania.